EXTRA UITLEG

3.2 Technieken om kennis te verwerven

Extra uitleg 3.2.1

Hieronder een voorbeeld van een Verbaal Protocol. Een geluidstechnicus (de domeinexpert) denkt hardop hoe hij bepaalt welke microfoons hij gebruikt bij een mono-opname. De kennistechnoloog geeft zo nodig ontbrekende informatie.

KT Stel dat ik als beginnende opname-technicus een opname moet maken en ik heb de keuze uit de volgende microfoons: de Neumann KM83, de Neumann KM84, de Schoeps MK8, de Shure SM58, de Bruel & Kjaer 4006 en de AKG 414 (geeft lijstje van microfoons aan de expert).

Probeer door hardop te denken de stappen te doorlopen die je zou doorlopen als je gesteld zou worden voor dit probleem. Je hebt in principe alleen de op het papier genoemde microfoons in je oplossingsverzameling zitten. Probeer te blijven praten tijdens het komen tot een oplossing.

Als je nog extra gegevens nodig hebt voor het oplossen van de vraag kun je die aan mij opvragen.

Alles duidelijk? Dan mag je nu beginnen.

DE Eens even zien,....., de microfoons op je lijstje zijn niet willekeurig,,...., er zitten van alle soorten wel eentje bij......bovendien zijn het inderdaad wel de meest gebruikte in de praktijk

Tja,...ik zou toch eerst moeten weten waar de opname gemaakt gaat worden,...de locatie is natuurlijk voor een groot deel bepalend voor de microfoon die ik kies,....alhoewel er belangrijke andere factoren een rol spelen....wat is de locatie precies?

KT Het gaat om een opname in een kerk
DE O.K. het gaat dus om een binnenruimte met relatief veel galm, net zoals een zaal overigens.... hoelang is de nagalmtijd van die kerk?
KT Geen idee,....heb je niet een gemiddelde waarde?
DE Tja, je zou kunnen zeggen in ieder geval langer dan 1,5 seconde.....
KT Wat denk je nog meer?
DE Nu ik de locatie heb getypeerd moet ik iets weten over de wensen ten aanzien van de opname. Met andere woorden wat is de vereiste klankkleur van de opname?
KT Men wil graag een goede heldere opname.....
DE OK, hoe zit het met de verhouding tussen direct en indirect geluid? Die is namelijk bepalend welke gevoeligheid de microfoon moet hebben....in een kerk is dat meestal een verhouding van 1 staat tot 2, dus relatief veel indirect geluid,...tja dat heb je met die gothische spullen,....niet voor niets vragen ze me wel eens om een lekker gothische opname...

Ik denk dat ik nu genoeg informatie heb om te zeggen dat ik de Neumann,....even spieken,.....de Neumann KM83 ga kiezen,....dat is een condensator microfoon met een richtkarakteristiek die rondom is en een vrij hoge frequentiekarakteristiek,...kijk als er publiek zit en je wilt een live opname waarin het publiek hoorbaar aanwezig moet zijn dan kies je so wie so voor een rondom,.....in kerken is een hoog-plus altijd goed omdat de lage tonen so wie so wel goed door komen..

KT Hoog plus?
DE Oh ja, hoog-plus, dat is een soort frequentiekarakteristiek,..iedere microfoon kun je herkennen aan zijn frequentiekarakteristiek, je hebt bijvoorbeeld ook laag-min, zoals de Schoeps of zelfs instelbare, zoals de AKG, ...eh,....414
KT O.K. je hebt nu een microfoon, de Neumann KM83 wat doe je verder?
DE Het belangrijkste is nu gebeurd, wat je verder moet weten zijn de afstand, de hoek waaronder en eventueel of je buiten die ene microfoon nog randapparatuur nodig hebt....
KT Waar zijn die zaken van afhankelijk?
DE De afstand is sterk afhankelijk van de geluidsbron, niet eens zozeer van of het nou om een alt of bas gaat, maar meer om het feit of 'ie sputtert of zo,...bijgeluiden dus.

Bovendien moet je iets weten over de locatie wat we nog niet wisten,...of er ook bijgeluiden in de locatie kunnen optreden....ik zei net al iets over publiek maar je hebt ook zoiets als scheurende trams of sirenes, of wat minder erg is, het monotone gezoef en gebrom van voorbijgaande auto's of geroezemoes van publiek buiten de deur,...hoe hard zijn de bijgeluiden in de locatie?

KT Laten we zeggen, zacht
DE OK, en de bron?
KT Die sist een beetje
DE Ik weet genoeg dat wordt zo'n halve meter van de bron,...tja en de hoek ten opzichte van de bron,..die sterk afhankelijk van de vereiste klankkleur,....hoe doffer hoe groter de hoek.....Als je zegt een doffe klankkleur dan zeg ik zo'n 90 graden

Let wel dit geldt voor de Neumann,...voor andere microfoons kom je op andere parameters uit

Overigens dit is natuurlijk allemaal ongeveer, ongeveer,....je blijft meestal nog wel een half uurtje klooien om het helemaal goed te krijgen...en als je met meer microfoons gaat werken of met grotere ensembles dan heb je het over een paar dagen en komen er wel wat meer spullen uit de kast dan alleen wat ik hier op je lijstje heb.....

KT Hoe gaat dat in zijn werk dat bijstellen van zo'n eerste opstelling?
DE Tja, dat is proberen,.......in dit geval hangt het van het soort probleem wat je waarneemt als je een proefopname maakt, klinkt het nog te dof, is het te scherp,..zitten er sissen in..of zo.
KT Stel dat het te dof klinkt..
DE Dan zet ik 'm dichter bij om de direct geluid/indirect geluid verhouding beter te krijgen...

Zo zijn er wat algemene trucjes om gegeven een opstelling en een proefopname een beter resultaat te krijgen. Het hangt nauw samen met indirect geluid en direct geluid en zaken als bijgeluiden en zo

KT Ik geloof dat we nu de oplossing van het probleem hebben gevonden...misschien kunnen we de dingen waar je tijdens deze sessie op gewezen hebt in een andere sessie nader beschouwen

Bedankt voor je medewerking en je hoort zo snel mogelijk wat we gevonden hebben. We zullen de resultaten eerst aan jou voorleggen als extra check voordat we er iets anders mee gaan doen.

 

Extra uitleg 3.2.2

Een voorbeeld beginnend bij het concept ‘hond’...

Vraag: Waar is hond een instantie van?
Antwoord: zoogdier
Vraag: Wat is een superklasse van zoogdier?
Antwoord: dier
Vraag: Waar is zoogdier allemaal superklasse van?
Antwoord: Van hond, kat, mens, walvis,.....
Vraag: Wat zijn de subclasses van hond?
Antwoord: golden retriever, spaniel, boxer, tekkel,....
enz...

Op basis hiervan kan een hiërarchie worden opgesteld:

f030201.gif (3154 bytes)

Extra uitleg 3.2.3

Een voorbeeld als gegeven is dat het domein auto’s betreft.

Vraag: Is het een personenauto?
Antwoord: Ja
Vraag: Is het een middenklasser?
Antwoord: Ja
Vraag: Is het een Japanse auto?
Antwoord: Nee
Vraag: Is het een Franse auto?
Antwoord: Ja
Vraag: Is het een Citroën?
Antwoord: Nee
Vraag: Is het een Peugeot?
Antwoord: Nee
Vraag: Is het een Renault?
Antwoord: Ja
Vraag: Is het een Mégane?
Antwoord: Ja
Vraag: Is het een 4-deurs?
Antwoord: Nee
Vraag: Is het een 3-deurs?
Antwoord: Nee
Vraag: Is het een 5-deurs?
Antwoord: Ja
Vraag: Is het een Scénic?
Antwoord: Ja
Vraag: Heeft hij een standaardkleur?
Antwoord: Ja
Vraag: Is hij bordeauxrood?
Antwoord: Ja
.....

Op deze manier krijgt de kennistechnoloog inzicht in de structuur van het domein:

f030202.gif (2247 bytes)